Wat als circulair bouwen noodzaak wordt?

De laatste jaren zien we dat er in de bouw steeds meer aandacht word gegeven aan circulariteit. Men zet serieus in op duurzaamheid en de sector speelt een grote rol in de transitie naar circulair. Dat is ook nodig want vanuit de overheid is het streven dat er in 2050 geheel circulair gebouwd moet worden. Dat gaat natuurlijk niet over een nacht ijs. Bij Verdouw Bouwproducten heeft onze inkoper Joas Dekker zich vastgebeten in het onderwerp met het vraagstuk. Hoe kan Verdouw bijdragen aan het halen van de doelstellingen voor 2050?

Circulaire materialen

Er kan alleen circulair gebouwd worden als het aanbod van circulaire materialen op orde is. Hoewel dit een doel vanuit de overheid het zal starten bij de aller grootste bouwbedrijven en opdrachtgevers. Wij krijgen als Verdouw hier ook mee te maken. Onze klanten zijn wellicht de onderaannemers van deze grootste bouwbedrijven, maar langzaam maar zeker eisen ook steeds meer opdrachtgevers van deze bedrijven dat er “iets met circulariteit gedaan wordt”. 

We zien dat er vanuit de verkoop afdelingen dat er steeds vaker een vraag en wens vanuit onze klant komt om circulariteit mee te nemen in een project. Daarnaast zijn wij als bedrijf overtuigt dat grondstoffen niet onbeperkt zijn en we als Verdouw ons steentje bij moeten dragen om hier zuinig mee om te gaan.

Om te bepalen waar we hierin staan, en te bepalen welke rol Verdouw hierin zou kunnen vervullen is Joas begonnen met het begrip circulariteit. Wat houdt het precies in en waar moeten we rekening mee houden. Dit leek simpel, maar bleek het eigenlijk niet te zijn. Een van de uitdagingen was dat het ontbreekt aan een algemeen geaccepteerde definitie van circulariteit. Duurzaamheid, biobased bouwen “cradle to cradle”, circulair zijn allemaal termen die verband houden met elkaar maar niet perse het zelfde zijn en elkaar soms zelfs tegen werken. Beleid en regelgeving zijn niet altijd vanzelfsprekend en helder. Hoog scoren  op de ene doelstelling is goed mogelijk, maar kan betekenen dat dat nadelige gevolgen heeft op een andere doelstelling. Ten slotte was het lastig om een juist meetinstrument te vinden wat bepaalt hoe circulair iets nu daadwerkelijk is.

De vraag naar bouwmaterialen is zo groot, dat zelfs als alle gebouwen 100% “hergebruikt” zouden worden nog steeds voor minstens de helft aan nieuw materiaal nodig is.

Circulair bouwen: wat zaken uitgelegd

Om te beginnen helpt het om een werkbare definitie van een circulariteit te hebben te hebben. Een vaker gehoorde definitie van een circulaire economie is de volgende: “Een economisch systeem waarin grondstoffen, onderdelen en producten hun waarde zo min mogelijk verliezen, hernieuwbare energiebronnen worden gebruikt en systeemdenken centraal staat”. We bevinden ons hierbij in een transitieperiode van een lineaire naar een circulaire economie, zoals onderstaande afbeelding goed weer geeft.

 In plaats van dat er gebouwd wordt en nadat een gebouw gesloopt wordt dit allemaal afval is, blijven deze materialen in een circulaire economie hun waarde behouden en worden elders opnieuw gebruikt. Het is hierbij wel noodzakelijk dat vanaf het ontwerp van de bouw tot en met de sloop van een gebouw wordt samengewerkt in de keten. We kunnen dit als Verdouw met alle goede intenties nooit alleen. Goed om te weten dat dit niet betekent dat we geen nieuwe bouwmaterialen meer kunnen verkopen.  De vraag naar bouwmaterialen is zo groot, dat zelfs als alle gebouwen 100% “hergebruikt” zouden worden nog steeds voor minstens de helft aan nieuw materiaal nodig is. De potentie is dus enorm.

Als we kijken naar de materialen die we verkopen dan zouden circulaire materialen moeten voldoen aan de volgende criteria:

• 100% herbruikbaar zijn
• Vervaardigd en verwerkt worden in een duurzaam proces
• Bestaan uit gerecyclede en/of hernieuwbare bouw en grondstoffen
• Voldoen aan de actuele vereiste t.a.v. functionaliteit en technische levensduur.

Zo behouden grondstoffen hun waarde. Daar gaat het om. Afval bestaat niet en er wordt zo efficiënt mogelijk om gegaan met grondstoffen. Hergebruik wordt gemaximaliseerd en waardevernietiging geminimaliseerd. Ontwikkelingen moeten zo min mogelijk milieuschade geven. 

In praktische zin moet er bij een bouwproject niet worden gekeken naar de losse onderdelen, maar naar de mate van circulariteit in zijn geheel. Een materiaal of product kan op zichzelf misschien eenvoudig herbruikbaar zijn, maar wanneer het in het project zo is bevestigd dat hergebruik niet of moeizaam mogelijk is, dan is de toepassing niet circulair.

Het is zinvol om besef te hebben van de levensduur van de verschillende gebouwdelen.  Een gebouwdeel met een zeer lange levensuur hoeft misschien minder aanpasbaar zijn dan een deel met een hoge vervangingsfrequentie. In bijgaande figuur is dit mooi weergegeven.

Wat betekent dit nu voor Verdouw?

Het is niet realistisch om te denken dat de gehele bouwwereld  in een keer anders gaat werken. Het is goed om te beseffen dat we met kleine stapjes met elkaar naar het uiteindelijke einddoel toe kunnen gaan werken. Inmiddels bestaat er een model dat circulariteit in 10 niveaus verdeeld.

Grofweg is dit op te delen in drie delen;

1. ​Een product slimmer gebruiken en maken
2. De levensduur verlengen van een product en onderdelen
3. Een nuttige toepassing van restmaterialen.

Het 10-R-model is ontworpen door Prof. Dr. J. Cramer en door haar gereduceerd tot de drie bovenstaande categorieën.

Duurzaamheid assortiment

We hebben al eerder laten weten dat we bezig zijn geweest het Verdouw Buitengewoon label steeds meer vorm krijgt. Hiermee willen we onze klanten helpen een keuze te maken in ons enorme assortiment. Aan de hand van kleuren en het logo is op de website van Verdouw heel makkelijk te zien welke materialen duurzamer zijn ten opzichte van de standaardmaterialen. Ons doel is om in iedere categorie een duurzame optie te hebben waar de klanten uit kunnen kiezen en waar we over kunnen adviseren. Dit is niet meteen per definitie circulair materiaal, maar zoals hierboven te lezen valt, is een van de criteria dat dit materiaal duurzaam moet zijn.

We hebben als Verdouw veel kennis in huis. We kunnen je adviseren hoe je het materiaal gebruikt. Het juiste materiaal op de juiste plek op de juiste manier toepassen is noodzakelijk om uiteindelijk materialen opnieuw te kunnen gebruiken. Ook draagt het er aan bij dat er niet onnodig veel materiaal wordt gebruikt. Op de bewerkingsafdeling gebeurt dit bijvoorbeeld al veel door het optimaliseren van de zaagstaten.

Madaster

Verdouw is slechts een schakel in een veel groter geheel. Wanneer je het over circulariteit in de markt hebt kom je al snel bij Madaster uit. Madaster is een platvorm dat in de basiskennis over en van materialen aan elkaar koppelt. Via dit platvorm kunnen bouwers en gebouwen eigenaren hun materialen in gebouwen beheren, maar ook materialen paspoorten op laten stellen wanneer dit vereist is.

Vragen over ciruculair bouwen?

Dat was heel wat tekst. Wat voor u als aannemer, bouwer of timmerman van belang is, is dat u weet dat wij u kunnen helpen als het gaat om circulair bouwen. Heeft u een project waar eisen worden gesteld? Neem gerust contact met ons op. U kunt een vraag stellen via onze website. 

Foto Arnout van Nieuwkoop